Costa Navarino - przewodnik i informacje turystyczne

Costa Navarino - wszystkie potrzebne informacje, które musisz wiedzieć przed wyjazem na wakacje.
Informacje ogólne o Costa Navarino
Lokalizacja
Costa Navarino to znany ośrodek turystyczny położony w zachodniej części Grecji, w regionie Peloponez. Konkretnie, znajduje się w gminie Messinia, nieopodal miejscowości Pylos.
Geografia
Warto nadmienić, że Costa Navarino rozciąga się wzdłuż pięknych plaż Morza Jońskiego, otoczony malowniczymi krajobrazami górskimi i zielonymi wzgórzami. Ten region charakteryzuje się:
- Różnorodnością krajobrazów
- Historia i kulturą
- Doskonałym klimatem, idealnym na wypoczynek przez większość roku
Dojazd
Dojazd do Costa Navarino jest stosunkowo prosty, a kilka opcji to:
- Samochód – z Aten lub Salonik można dojechać samochodem w około 3-4 godziny.
- Samolot – najbliższe lotnisko to lotnisko w Kalamata, skąd można wynająć samochód lub wziąć taksówkę.
- Autobus – regularne połączenia autobusowe z większych miast Grecji.
Atrakcje
W regionie Costa Navarino można znaleźć wiele atrakcji turystycznych oraz możliwości aktywnego spędzania czasu, takich jak:
- Piękne plaże
- Pola golfowe
- Tradycyjne wioski i lokalna kuchnia
- Wpływ na historię dzięki bliskości starożytnych ruin
Costa Navarino jest idealnym miejscem do odkrywania bogatej kultury Peloponezu, relaksu oraz aktywności na świeżym powietrzu.
Costa Navarino - Historia i Kontekst
Costa Navarino to malownicza lokalizacja znajdująca się na Peloponezie w Grecji, znana przede wszystkim z pięknych plaż, luksusowych ośrodków oraz bogatej historii. Region ten ma swoje korzenie w starożytności, a jego znaczenie historyczne sięga czasów, gdy był on świadkiem wielu ważnych wydarzeń, w tym bitew i wojen, które kształtowały historię Grecji.
Starożytność
W starożytnych czasach teren ten był znany jako Messynia, region związany z wieloma mitami i opowieściami. Messynia była domem dla wybitnych postaci historycznych, a także uczestniczyła w wielu konfliktach z sąsiednią Spartą. Warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych wydarzeń:
- Wojny Messenskie - Konflikty pomiędzy Spartą a Messynią, które miały miejsce w VI wieku p.n.e.
- Bitwa pod Pylos - Wydarzenie z czasów wojny peloponeskiej, które znacząco wpłynęło na przebieg konfliktu i pozwoliło Atenom na zdobycie wpływów w regionie.
- Starożytne osady - W okolicy znajdują się ruiny starożytnych miast, takich jak Messene, które świadczą o rozwoju kultury i cywilizacji w regionie.
Średniowiecze i Nowożytność
W średniowieczu Costa Navarino przeżyła kilka zmian władzy. Po podbiciu przez Cesarstwo Bizantyjskie, a później przez Cruzaterów, obszar ten stał się miejscem strategicznym w rozgrywkach międzynarodowych.
W 1827 roku odbyła się jedna z najważniejszych bitew w historii Grecji, Bitwa pod Navarino, która była decydującym momentem w wojnie o niepodległość Grecji. Flota koalicji brytyjskiej, francuskiej i rosyjskiej zniszczyła flotę osmańską, co przyczyniło się do ostatecznego upadku władzy osmańskiej w regionie.
Współczesność – Turystyka i Rozwój
W ostatnich latach Costa Navarino stała się popularnym kierunkiem turystycznym, przyciągającym turystów z całego świata. Region ten oferuje nie tylko piękne krajobrazy i plaże, ale także luksusowe resorty i pola golfowe. Oto niektóre z atrakcji, które przyciągają odwiedzających:
- Resorty Luksusowe - Takie jak Costa Navarino, które oferują wysokiej jakości usługi i komfort.
- Pola Golfowe - Jedno z najlepszych miejsc do gry w golfa w Europie, z widokiem na Morze Jońskie.
- Szlaki Turystyczne - Doskonałe dla miłośników wędrówek, prowadzące przez malownicze tereny i historyczne miejsca.
Podsumowanie
Costa Navarino to nie tylko miejsce o pięknych krajobrazach, ale także regiono bogaty w historię, która kształtowała losy Grecji na przestrzeni wieków. Od czasów starożytnych przez średniowiecze po współczesność, Costa Navarino pozostaje ważnym aspektem kulturowym i turystycznym Peloponezu.
Costa Navarino - Klimat i Pogoda
Costa Navarino, zlokalizowane na malowniczym Peloponezie w Grecji, cieszy się umiarkowanym klimatem śródziemnomorskim. Dzięki temu, miejsce to jest idealne na wakacje przez większą część roku.
Najlepsze miesiące na wizytę
Wybierając się na wakacje do Costa Navarino, warto wziąć pod uwagę różne pory roku:
- Wiosna (marzec - maj): Doskonały czas na odwiedzenie regionu. Temperatura waha się od 15 do 25°C, a przyroda budzi się do życia.
- Lato (czerwiec - sierpień): Najbardziej popularny sezon turystyczny, z temperaturami przekraczającymi 30°C. Warto jednak pamiętać o dużym nasłonecznieniu.
- Jesień (wrzesień - listopad): Ciepłe dni z temperaturą do 25°C. To idealny czas na spokojniejsze wakacje oraz eksploatację lokalnych atrakcji.
- Zima (grudzień - luty): Chłodniejsze miesiące, średnia temperatura wynosi 10-15°C. Większość poniższych atrakcji pozostaje otwarta, ale nie jest to typowy czas na plażowanie.
Pogoda w poszczególnych miesiącach
Miesiąc | Średnia temperatura (°C) | Opady (mm) |
---|---|---|
Styczeń | 12 | 90 |
Luty | 12 | 70 |
Marzec | 15 | 50 |
Kwiecień | 18 | 30 |
Maj | 23 | 20 |
Czerwiec | 28 | 5 |
Lipiec | 30 | 0 |
Sierpień | 30 | 0 |
Wrzesień | 26 | 5 |
Październik | 20 | 30 |
Listopad | 15 | 60 |
Grudzień | 12 | 100 |
Podsumowanie
Podczas planowania podróży do Costa Navarino, należy wziąć pod uwagę zarówno temperaturę, jak i opady. Wiosna i jesień to idealny czas na zwiedzanie i korzystanie z lokalnych przyjemności, natomiast lato to sezon dla miłośników słońca i plażowania.
Costa Navarino (Peloponez) - kultura, zwyczaje i tradycje
Costa Navarino, położona w malowniczej części Peloponezu, jest znana nie tylko ze swoich luksusowych resortów, ale także z bogatej kultury i tradycji, które przyciągają turystów z całego świata. Region ten jest głęboko osadzony w greckiej historii, a jego tradycje są żywe do dziś.
Kultura regionu
Peloponez to obszar o bogatej historii, często uznawany za kolebkę starożytnej Grecji. W Costa Navarino można odnaleźć wiele elementów kulturowych, które sięgają tysiącleci. W regionie dominują:
- Tradycyjna architektura - Wiele budynków zachowało swoje charakterystyczne cechy, takie jak kamienne ściany oraz dachy pokryte ceramicznymi dachówkami.
- Sztuka ludowa - Rękodzieło, w tym tkaniny, ceramika oraz wyroby z drewna, świadczą o lokalnych rzemieślnikach i ich umiejętnościach.
- Muzyka i taniec - Tradycyjne greckie tańce, takie jak syrtaki, odgrywają ważną rolę w lokalnych festynach i uroczystościach.
Zwyczaje
Zwyczaje mieszkańców Costa Navarino są głęboko zakorzenione w ich historii i tradycji. Oto niektóre z nich:
- Festiwale - W ciągu roku odbywa się wiele festiwali, związanych z lokalnymi świętami, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.
- Uroczystości religijne - W kościołach odbywają się procesje i modlitwy, które są ważnym elementem lokalnej kultury.
- Tradycyjne jedzenie - Kuchnia peloponezka, z takimi specjałami jak moussaka czy tzatziki, jest integralną częścią tożsamości kulturowej regionu.
Tradycje
Tradycje w Costa Navarino kształtują się wokół rodzinnych wartości i lokalnych zwyczajów, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wśród nich wyróżniają się:
Tradycja | Opis |
---|---|
Wesele | Często obchodzi się je z wielką pompą, łącząc tradycyjne tańce z nowoczesnymi zwyczajami. |
Święta Bożego Narodzenia | Związane z lokalnymi zwyczajami, takimi jak przygotowywanie specjałów świątecznych. |
Wielkanoc | Obchody obejmują tradycyjne uczty oraz procesje. |
Costa Navarino to miejsce, gdzie kultura i tradycja łączą się z nowoczesnością, tworząc unikalne doświadczenie dla każdego odwiedzającego. To doskonałe miejsce, aby poznać głębię greckiej historii i lokalnych zwyczajów.
Costa Navarino - kulinarne skarby Peloponezu
Costa Navarino to jedno z najpiękniejszych miejsc na Peloponezie, znane nie tylko z pięknych plaż i luksusowych hoteli, ale także z tej wyjątkowej greckiej kuchni, która jest pełna smaków i świeżych składników. Regiony wokół Costa Navarino oferują bogactwo tradycyjnych potraw, które warto spróbować.
Podstawowe składniki greckiej kuchni
Grecka kuchnia opiera się na świeżych i naturalnych składnikach. Oto niektóre z nich, które są szczególnie popularne w regionie Costa Navarino:
- Oliwa z oliwek - uważana za jeden z najważniejszych składników w greckiej kuchni, używana do przygotowania sałatek, dań głównych i deserów.
- Ser feta - słony, kremowy ser, który doskonale komponuje się z sałatkami i daniami z grillowanego mięsa.
- Świeże ryby i owoce morza - Peloponez jest znany z bogatego rybołówstwa, co sprawia, że świeże ryby są integralną częścią lokalnej diety.
- Warzywa - pomidory, ogórki, bakłażany i cukinie to tylko niektóre z warzyw, które wykorzystuje się w przygotowywaniu tradycyjnych potraw.
- Mięso - jagnięcina i wieprzowina są najczęściej spotykanymi rodzajami mięsa w lokalnej kuchni, często grillowane lub duszone.
Tradycyjne potrawy Costa Navarino
Podczas wizyty w Costa Navarino, koniecznie spróbuj lokalnych specjałów:
- Moussaka - to klasyczne danie greckie z warstwami bakłażana, mięsa mielonego i sosu béchamel.
- Souvlaki - grillowane kawałki mięsa (najczęściej wieprzowiny lub kurczaka) podawane z pita i sałatką.
- Dolmades - winogronowe liście nadziewane ryżem i mięsem, doskonałe jako przystawka.
- Fava - puree z grochu, które często serwowane jest z cebulą i oliwą z oliwek.
- Baklava - popularny deser wykonany z cienkiego ciasta filo, orzechów i syropu miodowego.
Wina z regionu
Peloponez to także region, gdzie produkowane są znakomite wina. Warto spróbować:
- Rioja - czerwone wino o pełnym smaku, idealne do mięsnych potraw.
- Muscat - aromatyczne białe wino, doskonałe jako aperitif.
- Tsipouro - mocny trunek destylowany z resztek winogron, często podawany jako digestif.
Podczas pobytu w Costa Navarino, odkryj nie tylko piękno przyrody, ale także bogactwo smaków, które czynią tę część Grecji wyjątkowym miejscem na kulinarnej mapie.
Costa Navarino (Peloponez) - czas lotu z Polski
Bezpośrednie połączenia lotnicze
Costa Navarino to popularne miejsce wypoczynkowe w Grecji, które przyciąga turystów swoimi pięknymi plażami oraz luksusowymi resortami. Czas lotu z Polski do Costa Navarino może się różnić w zależności od miejsca wylotu oraz trasy lotu.
Przykładowe czasy lotu
Poniżej przedstawiono przykładowe czasy lotu z głównych polskich miast:
- Warszawa do Costa Navarino - około 3 godziny 30 minut
- Kraków do Costa Navarino - około 3 godziny 15 minut
- Gdańsk do Costa Navarino - około 3 godziny 45 minut
Loty z przesiadkami
Czas lotu może się wydłużyć, jeśli wybierasz loty z przesiadkami. Najczęściej przesiadki odbywają się w takich miastach jak:
- Ateny
- Thessaloniki
- Rzym
W przypadku lotów z przesiadkami czas podróży może wynosić nawet 5-10 godzin lub więcej, w zależności od długości oczekiwania na kolejny lot.
Wskazówki dotyczące podróży
Przed planowaniem podróży do Costa Navarino warto uwzględnić:
- Terminy lotów: Sprawdź, czy dostępne są bezpośrednie połączenia oraz jakie są opcje z przesiadkami.
- Transport z lotniska: Zarezerwuj transport z lotniska Kalamata, które jest najbliżej Costa Navarino.
- Warunki pogodowe: Zwróć uwagę na sezony turystyczne, aby uniknąć tłumów i droższych ofert.
Podsumowanie
Czas lotu do Costa Navarino z Polski waha się od około 3 godzin do 10 godzin, w zależności od wybranej trasy i przesiadek. Warto dobrze zaplanować swoją podróż, aby maksymalnie wykorzystać czas spędzony w tym urokliwym miejscu.
Costa Navarino (Peloponez) - formalności przed podróżą
Dokumenty
Przed podróżą do Costa Navarino, należy upewnić się, że posiadasz wszystkie potrzebne dokumenty, aby uniknąć problemów podczas podróży. Oto najważniejsze z nich:
- Paszport: Upewnij się, że ważność paszportu wynosi co najmniej 6 miesięcy od daty planowanego powrotu.
- Wiza: Obywatele UE nie potrzebują wizy na krótkoterminowe pobyty. Sprawdź, czy istnieją szczególne wymagania dla Twojego kraju pochodzenia.
Waluta
Walutą w Grecji jest euro (EUR). Oto kilka wskazówek dotyczących wymiany walut:
- Możesz wymieniać walutę w bankach, kantorach oraz na lotniskach.
- W większości miejsc akceptowane są karty kredytowe, więc dobrze byłoby mieć je przy sobie dla wygody.
Ubezpieczenie turystyczne
Przy każdej podróży zaleca się posiadanie ubezpieczenia turystycznego. Oto co powinieneś wziąć pod uwagę:
- Upewnij się, że Twoje ubezpieczenie obejmuje koszty leczenia, w tym transport medyczny, w razie potrzeby.
- Zwróć uwagę na klauzule dotyczące odwołania wyjazdu oraz utraty bagażu.
Szczepienia
Choć nie są wymagane żadne obowiązkowe szczepienia przy podróży do Grecji, warto rozważyć poniższe szczepienia:
- Podstawowe szczepienia: Upewnij się, że masz aktualne szczepienia przeciwko tężcowi, błonicy oraz polio.
- Szczepienia dodatkowe: W zależności od Twojej sytuacji zdrowotnej, możesz chcieć zaszczepić się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B.
Przed wyjazdem warto skonsultować się z lekarzem oraz zapoznać się z aktualnymi informacjami zdrowotnymi dotyczącymi regionu.
Informacje Praktyczne - Costa Navarino
Stolica
Stolicą regionu Peloponez jest Tripolis. To niewielkie miasto jest centrum administracyjnym oraz kulturalnym regionu.
Język
Oficjalnym językiem w Grecji, w tym w Costa Navarino, jest język grecki. W popularnych miejscach turystycznych można również spotkać ludzi mówiących po angielsku.
Dokumenty
Aby wjechać do Grecji, obywateli Polski obowiązuje posiadanie ważnego paszportu lub dowodu osobistego. Zaleca się, aby dokumenty były ważne przez co najmniej 6 miesięcy od daty wjazdu.
Napięcie i gniazdka
W Grecji napięcie wynosi 230 V, a częstotliwość to 50 Hz. Gniazdka są typu C oraz F (szare lub brązowe), więc warto zabrać ze sobą odpowiedni adapter.
Pieniądze
Walutą w Grecji jest euro (EUR). W miastach oraz kurortach znajdują się bankomaty, a także liczne kantory wymiany walut. Warto jednak pamiętać, że niektóre miejsca mogą akceptować tylko gotówkę.
Komunikacja
W Costa Navarino dostępna jest komunikacja publiczna, w tym autobusy, jednak wiele osób decyduje się na wynajem samochodu, aby odkrywać okoliczne atrakcje. Warto znać kilka wskazówek:
- Najlepiej wynajmować samochód z wyprzedzeniem.
- Drogi są zazwyczaj w dobrym stanie, ale lokalni kierowcy mogą jeździć dość szybko.
- Warto zwracać uwagę na znaki drogowe oraz ograniczenia prędkości.
Ważne lokalne informacje i zwyczaje
Grecy są znani z gościnności i przyjacielskiego podejścia do turystów. Warto zapamiętać kilka lokalnych zwyczajów:
- Powitanie za pomocą uścisku ręki jest powszechne.
- Punktem kulminacyjnym spotkań jest często wspólny posiłek.
- Warto spróbować lokalnych potraw, jak souvlaki czy moussaka.
Zdrowie i bezpieczeństwo
W Grecji ogólnie panuje wysoki poziom bezpieczeństwa. Należy jednak przestrzegać podstawowych zasad ostrożności, takich jak:
- Unikanie podróży w odosobnionych miejscach po zmroku.
- Przechowywanie wartościowych przedmiotów w hotelach.
- W celu opieki zdrowotnej warto mieć wykupione ubezpieczenie podróżne, które obejmuje także usługi medyczne.
Dzięki temu unikniesz nieprzyjemnych niespodzianek w przypadku problemów zdrowotnych.
Costa Navarino - Wprowadzenie
Costa Navarino to luksusowy kurort zlokalizowany na południowym Peloponezie w Grecji, który przyciąga turystów swoimi naturalnymi pięknami, bogatą historią i różnorodnymi atrakcjami. Został zaprojektowany w taki sposób, aby harmonijnie wkomponować się w otaczający krajobraz, oferując jednocześnie nowoczesne udogodnienia. Oto, co warto zobaczyć w tej pięknej okolicy.
Atrakcje w Costa Navarino
1. Plaże
W Costa Navarino znajdują się piękne plaże, które zachwycają złotym piaskiem i krystalicznie czystą wodą. Oto kilka z nich:
- Plaża Kontogoni - znana z łagodnego zejścia do morza oraz drobnego piasku idealnego do opalania.
- Plaża Voidokilia - kształt litery Ω, otoczona pięknymi klifami, uznawana za jedną z najpiękniejszych plaż w Grecji.
- Plaża Gialova - idealne miejsce na relaks z łatwym dostępem do restauracji i kawiarni.
2. Historia i kultura
Region Peloponezu jest pełen zabytków historycznych. Oto kilka miejsc, które warto odwiedzić:
- Akropolis w Mistrze - starożytne miasto z ruinami, które zachwycają swoją architekturą oraz widokami.
- Zamek w Navarino - zbudowany w XV wieku, oferuje niesamowite widoki na morze i okoliczne tereny.
- Olimpia - kolonia grecka znana z organizacji pierwszych igrzysk olimpijskich, z zachowanymi ruinami stadionu i świątyń.
3. Sport i rekreacja
Costa Navarino to raj dla miłośników sportu. W ofercie kurortu znajdują się:
- Golf - dwa renomowane pola golfowe, Navarino Dunes i Navarino Bay, zaprojektowane przez znanych architektów.
- Windsurfing i kitesurfing - idealne warunki w zatoce sprawiają, że to świetne miejsca do uprawiania sportów wodnych.
- Jazda na rowerze - szlaki rowerowe wzdłuż wybrzeża oraz w głąb lądu.
4. Kuchnia grecka
Podczas pobytu w Costa Navarino koniecznie spróbuj lokalnych specjałów, takich jak:
- Olive Oil - grecka oliwa z oliwek, uznawana za jedną z najlepszych na świecie.
- Moussaka - tradycyjne danie przygotowywane z bakłażana, mięsa mielonego i sosu béchamel.
- Souvlaki - kebab z mięsa, często podawany z pita i sałatką.
5. Przyroda i krajobrazy
Peloponez wyróżnia się pięknymi krajobrazami oraz przyrodą:
- Natura - majestatyczne góry, wąwozy oraz lasy sosnowe, idealne do pieszych wycieczek.
- Rezerwat ornitologiczny w Gialova - miejsce, gdzie można podziwiać wiele gatunków ptaków, w tym flamingi.
- Wyspa Sfaktiria - niedaleko Costa Navarino, znana z naturalnych piękności i czystych plaż.
Podsumowanie atrakcji w Costa Navarino
Costa Navarino to miejsce, które oferuje coś dla każdego - od relaksu na plaży, przez odkrywanie zabytków, po aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Każdy turysta znajdzie tu coś dla siebie, a piękne, naturalne otoczenie sprawia, że wakacje w tym regionie będą niezapomniane.
```html
Costa Navarino (Peloponez) - najczęściej zadawane pytania
Costa Navarino (Peloponez) - kiedy najlepiej pojechać?
Najlepszy czas na wizytę w Costa Navarino to okres od maja do października. W tych miesiącach panują optymalne warunki pogodowe, z ciepłymi temperaturami i dużą ilością słonecznych dni. Lipiec i sierpień mogą być bardzo gorące, natomiast wrzesień i październik są bardziej łagodne i mniej zatłoczone.
Costa Navarino (Peloponez) - przykładowe ceny w sklepach
Oto orientacyjne ceny, które mogą pomóc w planowaniu budżetu:
- Chleb – 1,50 EUR
- Woda mineralna (1.5l) – 0,50 EUR
- Piwo – 2,50 EUR
- Obiad w restauracji – 10-20 EUR
- Kawa – 2 EUR
Costa Navarino (Peloponez) - różnice czasowe
Costa Navarino znajduje się w strefie czasowej GMT+2. W okresie letnim czas jest przesuwany o jedną godzinę do przodu (GMT+3). Nie zapomnij zwrócić na to uwagę przy planowaniu podróży.
Costa Navarino (Peloponez) - jak się poruszać?
Najlepszym sposobem na poruszanie się po Costa Navarino jest wynajem samochodu, co daje największą swobodę. Istnieją również lokalne autobusy, ale ich kursy mogą być ograniczone. Taksówki są dostępne, ale mogą być dość drogie.
Costa Navarino (Peloponez) - gniazdka elektryczne
W Costa Navarino stosuje się gniazdka typu Type C oraz Type F. Napięcie to 230 V przy częstotliwości 50 Hz. Upewnij się, że Twój sprzęt jest kompatybilny z tym standardem.
Costa Navarino (Peloponez) - czy potrzebna wiza?
Obywatele UE mogą wjeżdżać do Grecji bez wizy na pobyty trwające do 90 dni. Osoby spoza UE powinny sprawdzić wymagania wizowe na stronie konsulatu Grecji przed podróżą.
Costa Navarino (Peloponez) - czy jest bezpiecznie?
Costa Navarino jest uważane za bezpieczne miejsce dla turystów. Jak w każdym innym miejscu, należy zachować podstawowe środki ostrożności, takie jak unikanie nieoświetlonych obszarów w nocy i dbanie o swoje rzeczy osobiste.
Costa Navarino (Peloponez) - co zabrać ze sobą?
Planując wyjazd do Costa Navarino, warto zabrać:
- Szczegółową mapę lub przewodnik po regionie
- Kostiumy kąpielowe i akcesoria plażowe
- Okulary przeciwsłoneczne i kapelusz
- Powerbank do ładowania urządzeń elektronicznych
- Podstawowe leki oraz kosmetyki przeciwsłoneczne
Costa Navarino (Peloponez) - co zjeść?
Grecja słynie z pysznej kuchni i w Costa Navarino można skosztować doskonałych dań, takich jak:
- Moussaka – zapiekanka z bakłażanem, mielonym mięsem i beszamelem
- Souvlaki – mięso grillowane na patyku, często podawane z sałatką i tzatziki
- Gyros – mięso wieprzowe lub kurczak podawane w pita z warzywami i sosem
- Pikle – różne różnorodne marynowane warzywa
- Feta – ser owczy, najczęściej podawany z oliwą z oliwek i oregano
Costa Navarino (Peloponez) - co kupić na pamiątkę?
W Costa Navarino można znaleźć wiele interesujących pamiątek, oto kilka propozycji:
- Ręcznie robiona ceramika lokalna
- Oliwa z oliwek i oliwki
- Naturalne kosmetyki na bazie oliwy z oliwek
- Wina regionalne z Peloponezu
- Wyroby z drewna, takie jak rzeźby lub biżuteria
```