Maleme - przewodnik i informacje turystyczne

Informacje ogólne o Maleme
Maleme to malownicza miejscowość położona na wyspie Kreta w Grecji. Znajduje się na zachodnim wybrzeżu wyspy, w pobliżu miasta Chania, które jest stolicą regionu. Miejscowość leży nad Morzem Egejskim i jest częścią gminy Platanias.
Lokalizacja
Maleme jest usytuowane zaledwie 16 kilometrów na zachód od Chanii, co czyni je doskonałą bazą wypadową do zwiedzania okolicznych atrakcji. Odległość do lotniska w Chanii wynosi około 30 kilometrów, co sprawia, że jest łatwo dostępne dla turystów.
Charakterystyka Maleme
Miejscowość słynie z pięknych plaż, krystalicznie czystej wody oraz spokojnej atmosfery. Jest popularna wśród rodzin oraz osób poszukujących relaksu z dala od zgiełku większych kurortów.
Atrakcje w Maleme
- Piękne plaże z drobnym piaskiem
- Tradycyjne taverna serwujące lokalne specjały
- Bliskość do historycznych miejsc, takich jak Wrak U-Boota
- Dostęp do szlaków turystycznych i górskich krajobrazów
Transport i dojazd
Dojazd do Maleme jest wygodny dzięki dobrze rozwiniętej sieci komunikacyjnej. Można skorzystać z autobusów, które kursują regularnie z Chanii oraz wynająć samochód, by zwiedzić wyspę na własną rękę.
Na terenie miejscowości dostępne są liczne usługi, w tym sklepy spożywcze, wypożyczalnie sprzętu wodnego oraz biura podróży, które organizują wycieczki po okolicy.
Maleme – Historia
Wprowadzenie
Maleme to niewielka miejscowość położona na zachodnim wybrzeżu Krety, w Grecji. Słynie z pięknych plaż oraz bogatej historii, która sięga czasów starożytnych. W ciągu wieków Maleme odegrało istotną rolę w różnych okresach historycznych, szczególnie podczas II wojny światowej.Starożytność
Maleme, podobnie jak wiele innych nadmorskich miejscowości Krety, ma swoje korzenie w czasach minojskich. W tym okresie Kretę zamieszkiwała cywilizacja minojska, która była jedną z pierwszych zaawansowanych kultur w Europie. W Maleme odnaleziono wiele śladów tej cywilizacji, w tym pozostałości budowli oraz ceramiki.Okres rzymski
Po upadku cywilizacji minojskiej, Kretę podbili Rzymianie. W Maleme powstały wtedy nowe osady. Rzymskie panowanie sprzyjało rozwojowi handlu i kultury w regionie. Maleme stało się ważnym punktem na szlakach handlowych, co przyczyniło się do powstania infrastruktury, w tym dróg i portów.Średniowiecze i panowanie weneckie
W średniowieczu Maleme znalazło się pod panowaniem weneckim. W okresie tym, miasto zyskało na znaczeniu militarno-strategicznym. Wenecka twierdza, która została zbudowana w Maleme, miała chronić wyspę przed atakami Osmanów. Do dziś można zobaczyć pozostałości tej twierdzy, które są popularną atrakcją turystyczną.II wojna światowa
Jednym z najważniejszych momentów w historii Maleme był czas II wojny światowej. W maju 1941 roku miała tu miejsce bitwa o Kretę, która była jednym z kluczowych wydarzeń w kampanii śródziemnomorskiej. Maleme było miejscem, gdzie niemieckie siły powietrzne przeprowadziły desant, co było niezwykle ważnym celem strategicznym dla obu stron konfliktu.Desant w Maleme
Bitwa o Kretę rozpoczęła się 20 maja 1941 roku. Niemcy przeprowadzili operację „Merkur”, która obejmowała desant powietrzny oraz ataki na pozycje alianckie. Maleme stało się jednym z głównych punktów oporu dla sił brytyjskich.Data | Wydarzenie |
---|---|
20-31 maja 1941 | Bitwa o Kretę |
28 maja 1941 | Przejęcie kontroli przez Niemców w Maleme |
Po wojnie
Po II wojnie światowej Maleme zaczęło odzyskiwać swoje znaczenie, jednakże zmiany polityczne i społeczne w Grecji wpłynęły na rozwój regionu. Miasto zaczęło przyciągać turystów, co przyczyniło się do rozwoju przemysłu turystycznego oraz renowacji zabytków.Współczesność
Dziś Maleme jest znanym kurortem, który łączy w sobie historię z nowoczesnością. Turyści mogą odwiedzać pozostałości starożytnych cywilizacji, jak również cieszyć się pięknymi plażami i lokalną kuchnią. Maleme stanowi doskonałe miejsce, które pozwala na odkrywanie bogatego dziedzictwa Krety oraz relaks w malowniczej scenerii.Maleme (Kreta) - Pogoda i Zalecane Terminy Podróży
Ogólny klimat Maleme
Maleme, położone na zachodnim wybrzeżu Krety, charakteryzuje się mediterranean climate, co oznacza gorące i suche lata oraz łagodne, wilgotne zimy. Różnice temperatur w ciągu roku są dość wyraźne.Średnie temperatury w ciągu roku
- Styczeń: 12°C
- Luty: 12°C
- Marzec: 14°C
- Kwiecień: 17°C
- Maj: 21°C
- Czerwiec: 25°C
- Lipiec: 28°C
- Sierpień: 28°C
- Wrzesień: 25°C
- Październik: 21°C
- Listopad: 16°C
- Grudzień: 13°C
Najlepszy czas na wakacje w Maleme
Idealny czas na odwiedzenie Maleme zazwyczaj przypada na miesiące od maja do października. Poniżej przedstawiamy najkorzystniejsze okresy:Miesiąc | Temperatura (°C) | Uwagi |
---|---|---|
Maj | 21 | Początek sezonu, mniej turystów |
Czerwiec | 25 | Doskonała pogoda na plażowanie |
Lipiec | 28 | Najcieplejszy miesiąc, tłumy turystów |
Sierpień | 28 | Nadal ciepło, duży ruch turystyczny |
Wrzesień | 25 | Spadek liczby turystów, nadal ciepło |
Październik | 21 | Koniec sezonu, przyjemna pogoda |
Podsumowanie
Wybór terminu na wakacje w Maleme zależy od preferencji dotyczących pogody oraz ilości turystów. Maj i wrzesień to idealne miesiące dla tych, którzy wolą mniej tłumów i wciąż przyjemne, ciepłe dni.Maleme (Kreta) - Kultura, Zwyczaje i Tradycje
Wprowadzenie do Maleme
Maleme to malownicza wioska położona na zachodnim wybrzeżu Krety. Z bogatą historią oraz pięknymi krajobrazami, Maleme jest miejscem, gdzie można doświadczyć autentycznej kultury kreteńskiej.Kultura Krety
Kultura Krety, w tym Maleme, jest wynikiem wielu wpływów historycznych i etnicznych. Wyspa była miejscem osadnictwa różnych cywilizacji, co wpłynęło na jej lokalne tradycje i zwyczaje.- Muzyka i taniec - Kreteńska muzyka jest integralną częścią kultury, z tradycyjnymi instrumentami, takimi jak lyra i laouto. Taniec, szczególnie sirtaki, jest powszechnie wykonywany podczas różnych uroczystości.
- Sztuka ludowa - Rękodzieło, w tym tkactwo, ceramika i rzeźba, są ważnymi elementami dziedzictwa kulturowego.
Zwyczaje i tradycje
Zwyczaje w Maleme są głęboko zakorzenione w codziennym życiu mieszkańców. Wiele z nich jest związanych z cyklem rocznym oraz religijnymi świętami.- Święta religijne - Uroczystości związane z ortodoksyjnym kalendarzem kościelnym, takie jak Wielkanoc, są obchodzone z wielką pompą.
- Festiwale lokalne - W Maleme organizowane są różne festiwale, podczas których prezentowane są lokalne tradycje kulinarne oraz muzyczne.
Kuchnia Kreteńska
Kuchnia Kreteńska jest znana ze świeżości składników oraz zdrowego stylu życia. W Maleme lokalne potrawy są przygotowywane według tradycyjnych receptur.Potrawa | Opis |
---|---|
Moussaka | Zapiekanka z bakłażanem, mięsem mielonym i beszamelem. |
Dolmadakia | Winogrony nadziewane ryżem i przyprawami. |
Kleftiko | Gulasz z jagnięciny pieczony w piecu z warzywami. |
Podsumowanie
Kultura, zwyczaje i tradycje Maleme są silnie związane z historią Krety oraz stylem życia jej mieszkańców. Od muzyki, przez kulinaria, po festiwale - Maleme oferuje autentyczne doświadczenie kreteńskiej kultury.Maleme (Kreta) - Kuchnia
Maleme, niewielka miejscowość położona na zachodnim wybrzeżu Krety, oferuje bogactwo smaków i aromatów, które zachwycają zarówno turystów, jak i mieszkańców. Kreteńska kuchnia jest jedną z najzdrowszych na świecie, a jej fundamentalnymi składnikami są świeże produkty i tradycyjne metody przygotowywania potraw.
Podstawowe składniki kuchni kreteńskiej
- Oliwa z oliwek - Jest kluczowym składnikiem w wielu potrawach, wykorzystywana zarówno do smażenia, jak i jako dodatek do sałatek.
- Świeże warzywa - Warzywa są podstawą wielu dań. Szczególnie popularne są pomidory, ogórki, papryka i bakłażany.
- Ser feta - Ten tradycyjny ser zaliczany jest do najważniejszych składników wielu lokalnych potraw, takich jak sałatka grecka.
- Ryby i owoce morza - Ze względu na bliskość morza, świeże ryby i owoce morza są podstawą wielu dań.
- Mięso - W kuchni kreteńskiej dominują baranina, wieprzowina i kurczak, często grillowane lub duszone z przyprawami i ziołami.
Popularne dania w Maleme
- Grilowane mięso (Souvlaki) - Małe kawałki mięsa duszone lub grillowane na rożnie, serwowane z pitą i surówką.
- Moussaka - Zapiekanka z warstw bakłażana, mielonego mięsa, pomidorów i beszamelem.
- Dolmadakia - Liście winogron nadziewane ryżem i mięsem, często podawane z sosem jogurtowym.
- Tzatziki - Świeża sałatka z ogórkiem, czosnkiem i jogurtem, idealna jako przystawka.
- Kleftiko - Duszone mięso jagnięce przygotowywane z ziemniakami i aromatycznymi ziołami.
Desery i napoje
W Maleme znajdziemy również pyszne desery, takie jak:
- Baklava - Słodki deser z ciasta filo, orzechów i syropu. Idealny na zakończenie posiłku.
- Sesame Halva - Słodka pasta z sezamu, często podawana jako przekąska.
- Loukoum - Galaretowate słodycze z mąki, popularne wśród lokalsów.
Tradycyjne napoje
Do tradycyjnych napojów zaliczamy:
- Wino creteńskie - Kreta to jedna z najstarszych krain winiarskich, oferująca szeroki wybór win lokalnych.
- Raki - Tradycyjny, mocny napój alkoholowy, często serwowany jako aperitif.
- Jogurt - Gęsty, naturalny jogurt jest ceniony jako zdrowy dodatek do posiłków.
Kuchnia Maleme to połączenie tradycji i świeżości, które z pewnością zachwycą każdego miłośnika dobrego jedzenia.
Maleme (Kreta) - czas lotu z Polski
Maleme to malownicza miejscowość na Krecie, która przyciąga turystów swoim pięknem i klimatem. Wiele osób planuje podróż z Polski do Maleme, dlatego warto wiedzieć, ile trwa lot do tej atrakcyjnej lokalizacji.
Średni czas przelotu
Czas lotu z Polski do Maleme w Kreta może się różnić w zależności od kilku czynników, takich jak:
- Miasto wylotu (np. Warszawa, Kraków, Gdańsk)
- Typ lotu (bezpośredni lub z przesiadką)
- Linie lotnicze
Bezpośrednie loty
Bezpośrednie loty do Chanii, które jest najbliższym portem lotniczym Maleme, trwają zazwyczaj od 3 do 4 godzin. Oto przykładowe czasy przelotów z wybranych miast:
Miasto wylotu | Czas lotu |
---|---|
Warszawa | około 3h 20min |
Kraków | około 3h 30min |
Gdańsk | około 3h 50min |
Loty z przesiadką
Jeśli wybierasz lot z przesiadką, czas podróży może wynosić od 5 do nawet 12 godzin, w zależności od czasu oczekiwania na lotnisku przesiadkowym. Najczęściej występującymi miejscami przesiadkowymi są:
- Werona
- Ateny
- Monachium
Podsumowanie
Podczas planowania podróży do Maleme ważne jest, aby uwzględnić czas lotu oraz ewentualne przesiadki, aby jak najlepiej zaplanować swój wyjazd na Kretę.
Maleme (Kreta) - formalności przed podróżą
Dokumenty
Przy planowaniu podróży do Maleme, które znajduje się na Krecie, należy zadbać o odpowiednie dokumenty:
- Paszport lub dowód osobisty – Polacy mogą podróżować do Grecji na podstawie dowodu osobistego. Dokument musi być ważny przez cały okres pobytu.
- Wiza – Obywatele Polski nie potrzebują wizy turystycznej, jeśli ich pobyt nie przekracza 90 dni w ciągu 180 dni.
Waluta
W Grecji, w tym w Maleme, obowiązującą walutą jest euro (EUR). Warto zwrócić uwagę na kilka istotnych informacji:
- Wymiana waluty możliwa jest w bankach, kantorach oraz na lotniskach.
- Wiele miejsc akceptuje płatności kartą, ale dobrze mieć przy sobie trochę gotówki.
Ubezpieczenie turystyczne
Przed wyjazdem warto pomyśleć o ubezpieczeniu turystycznym. Oto kilka punktów, które warto wziąć pod uwagę:
- Ubezpieczenie zdrowotne – pokrywa koszty leczenia w razie wypadku lub choroby.
- Ubezpieczenie od rezygnacji z podróży – zwraca koszty w razie konieczności anulowania wyjazdu.
- Ubezpieczenie bagażu – zabezpiecza naszą własność na wypadek kradzieży lub zniszczenia.
Szczepienia
Dla podróżujących do Grecji, w tym Maleme, nie są wymagane żadne obowiązkowe szczepienia. Niemniej jednak, warto pamiętać o:
- aktualności szczepień przeciwko tężcowi i polio.
- rozważeniu szczepienia przeciwko hepatitis A i hepatitis B, jeśli planujesz dłuższy pobyt.
Zaleca się także, aby przed podróżą sprawdzić aktualne informacje dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w Grecji, aby być dobrze przygotowanym na nadchodzące wyzwania podróżnicze.
```htmlInformacje praktyczne - Maleme (Kreta)
Stolica
Maleme znajduje się w Grecji, na wyspie Kreta, w pobliżu stolicy regionu, którą jest Heraklion. Maleme to niewielka miejscowość, znana głównie z plaż oraz historycznych miejsc, a także jako popularny cel dla turystów.
Język
Oficjalnym językiem w Grecji jest grecki, dlatego warto znać kilka podstawowych zwrotów. W miejscach turystycznych można również spotkać osoby posługujące się angielskim, co ułatwia komunikację.
Dokumenty
Podczas wizyty w Maleme konieczne jest posiadanie ważnego paszportu lub dokumentu tożsamości (ID). Dla obywateli państw członkowskich UE nie ma potrzeby posiadania wizy, jednak warto upewnić się przed podróżą, że dokumenty są aktualne.
Napięcie i gniazdka
W Maleme, jak i w całej Grecji, napięcie sieci elektrycznej wynosi 230 V przy częstotliwości 50 Hz. Gniazdka są typu C i F, dlatego osoby podróżujące z innych krajów powinny zabrać odpowiednie adaptery.
Pieniądze
Walutą obowiązującą w Grecji jest euro (EUR). W Maleme można znaleźć wiele bankomatów oraz punktów wymiany walut. Warto także wiedzieć, że wiele lokalnych sklepów i restauracji akceptuje karty kredytowe.
Komunikacja
W Maleme znajdują się różne opcje komunikacji, w tym:
- Transport publiczny - regularne połączenia autobusowe łączą Maleme z innymi miastami na Krecie.
- Taksówki - dostępne na żądanie, choć warto wcześniej ustalić cenę kursu.
- Wynajem samochodów - popularna opcja dla turystów, którzy chcą zwiedzać wyspę w swoim tempie.
Ważne lokalne informacje i zwyczaje
W Maleme, jak w całej Grecji, obowiązują pewne lokalne zwyczaje. Oto kilka z nich:
- Grecja ma różnorodne tradycje kulinarne, dlatego warto spróbować lokalnych potraw.
- Zostańcie otwarci na gościnność mieszkańców, która może przejawiać się np. w zaproszeniu na wspólny posiłek.
- Pamiętajcie o dobrych manierach – szacunek dla lokalnych tradycji i kultury jest obowiązkowy.
Zdrowie i bezpieczeństwo
Kreta jest bezpiecznym miejscem dla turystów, jednak warto pamiętać o kilku zasadach:
- Zabezpieczcie się przed słońcem stosując kremy przeciwsłoneczne.
- Warto mieć przy sobie podstawowe leki na dolegliwości żołądkowe.
- W razie potrzeby można skorzystać z lokalnych aptek, które są dobrze zaopatrzone.
W przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych w Maleme znajduje się szpital i kilka przychodni, gdzie można uzyskać podstawową opiekę medyczną.
```Maleme (Kreta) - atrakcje i co warto zobaczyć
Maleme to malownicza miejscowość położona na zachodnim wybrzeżu Krety, znana z urokliwych plaż, bogatej historii oraz wspaniałych krajobrazów. Oto lista najważniejszych atrakcji, które warto zobaczyć w Maleme oraz okolicach.1. Plaże w Maleme
Plaże w Maleme to jedna z głównych atrakcji tej okolicy. Oferują one piękne, piaszczyste i żwirowe odcinki nadmorskie idealne do wypoczynku.- Plaża w Maleme - znana z łagodnego wstępu do morza oraz licznych udogodnień.
- Plaża Platanias - krótka podróż od Maleme, idealna dla miłośników sportów wodnych.
- Plaża Agia Marina - popularne miejsce z restauracjami i barami w pobliżu.
2. Historia II wojny światowej
Maleme jest również znane z historycznego kontekstu, w którym brało udział podczas II wojny światowej.- Cmentarz wojenny w Maleme - miejsce pamięci, gdzie znajdują się groby żołnierzy Commonwealthu, którzy zginęli podczas bitwy o Kretę.
- Muzeum II wojny światowej - w pobliskim Chani, w którym można zobaczyć eksponaty związane z historią wojny na Krecie.
3. Zamek Belos
Znajdujący się w pobliżu Maleme, Zamek Belos to doskonały przykład venecjańskiej architektury.- Zamek oferuje niesamowite widoki na Morze Kreteńskie.
- Można zobaczyć zachowane fragmenty murów oraz pozostałości budynków.
4. Wąwóz Samaria
Odwiedzając Maleme, warto również rozważyć wycieczkę do Wąwozu Samaria, jednego z najpiękniejszych wąwozów w Europie.- Wąwóz znajduje się w Parku Narodowym Samaria, który jest wpisany na listę UNESCO.
- Jest to idealne miejsce dla miłośników trekkingu i natury.
5. Miejsca z lokalną kuchnią
Kreta słynie z doskonałej kuchni, a Maleme nie jest wyjątkiem.- Tawerny rybne - skosztuj świeżych owoców morza.
- Rodzinne taverne - oferują tradycyjne dania lokalne, takie jak moussaka czy dakos.
6. Aktywności na świeżym powietrzu
Maleme i okolice to idealne miejsce dla osób ceniących aktywny wypoczynek.- Nurkuje - odkryj piękno podwodnego świata Morza Kreteńskiego.
- Wędrówki górskie - pobliskie góry oferują wspaniałe szlaki turystyczne.
- Kolarstwo - wynajmij rower i odkryj okoliczne krajobrazy.
7. Kultura i tradycje
W Maleme można również poczuć lokalną kulturę i tradycje.- Festiwale lokalne - w sezonie letnim organizowane są różne festiwale, w tym tradycyjne tańce i muzykę.
- Bazary lokalne - idealne miejsce na zakupy regionalnych produktów i rękodzieła.
Podsumowanie atrakcji w Maleme
Maleme to miejsce, które oferuje wiele różnorodnych atrakcji zarówno dla miłośników historii, jak i dla tych, którzy chcą wypocząć na pięknych plażach. Nie zabraknie tu także okazji do spróbowania wyśmienitej lokalnej kuchni oraz poznania unikalnych tradycji Krety. Każdy znajdzie tu coś dla siebie, co sprawia, że Maleme jest idealnym miejscem na wypoczynek. ```htmlMaleme (Kreta) - najczęściej zadawane pytania
Maleme (Kreta) - kiedy najlepiej pojechać?
Najlepszym okresem na wizytę w Maleme jest od maja do października. W tym czasie można cieszyć się przyjemnymi temperaturami i dużą ilością słońca. Szczyt sezonu turystycznego występuje w lipcu i sierpniu, kiedy to wiele plaż i atrakcji jest zatłoczonych. Warto rozważyć wizytę w czerwcu lub wrześniu, kiedy pogoda nadal jest świetna, ale jest mniej turystów.
Maleme (Kreta) - przykładowe ceny w sklepach
Ceny w Maleme mogą się różnić w zależności od sezonu oraz rodzaju produktów. Oto kilka przykładowych cen:
- Chleb (500 g) – około 1,20 EUR
- Woda (1,5 l) – około 0,60 EUR
- Piwo (lokalne) – około 3 EUR
- Kawa (kawiarnia) – około 2,50 EUR
- Obiad w restauracji (dla jednej osoby) – około 15-20 EUR
Maleme (Kreta) - różnice czasowe
Maleme znajduje się w strefie czasowej UTC+2, a latem czas zmienia się na UTC+3 z powodu czasu letniego. Oznacza to, że w okresie letnim jest czasowa różnica względem Polski wynosząca 1 godzinę.
Maleme (Kreta) - jak się poruszać?
W Maleme można poruszać się na kilka sposobów:
- Wynajem samochodu – popularna opcja, zwłaszcza dla tych, którzy chcą zwiedzić całą wyspę.
- Transport publiczny – lokalne autobusy kursują między większymi miastami Krety.
- Taxi – dostępnym w większości lokalizacji; warto negocjować ceny przed rozpoczęciem jazdy.
Maleme (Kreta) - gniazdka elektryczne
Gniazdka w Maleme są zgodne z typem efg (typ C i F), który jest standardem w większości krajów europejskich. Napięcie w sieci wynosi 230 V, a częstotliwość 50 Hz. Jeśli podróżujesz z innych krajów, upewnij się, że masz odpowiednie adaptery lub przejściówki.
Maleme (Kreta) - czy potrzebna wiza?
Dla obywateli Polski nie jest wymagana wiza do wjazdu na Kretę, ponieważ Grecja jest członkiem Unii Europejskiej. Wystarczy ważny dowód osobisty lub paszport. Jednakże warto sprawdzić aktualne informacje przed planowaną podróżą.
Maleme (Kreta) - czy jest bezpiecznie?
Maleme jest uważane za bezpieczne miejsce do odwiedzenia. Warto jednak zachować standardowe środki ostrożności, takie jak pilnowanie swoich rzeczy osobistych oraz unikanie niebezpiecznych miejsc w nocy. Mieszkańcy są zazwyczaj przyjaźni i pomocni wobec turystów.
Maleme (Kreta) - co zabrać ze sobą?
Oto lista rzeczy, które warto zabrać ze sobą do Maleme:
- Krem przeciwsłoneczny
- Okulary przeciwsłoneczne
- Bikini/strój kąpielowy
- Odzież letnia
- Wygodne buty do chodzenia
- Aparat fotograficzny
- Adapter do gniazdek elektrycznych
Maleme (Kreta) - co zjeść?
Kreta znana jest z bogatej kultury kulinarnej. W Maleme warto spróbować:
- Musaka – tradycyjna zapiekanka z bakłażana i mięsa mielonego.
- Souvlaki – kawałki mięsa Grillowane na patyku, podawane z pitą i sałatką.
- Daktylis – lokalne wino, które warto spróbować.
- Chlebek pita – idealny do sałatek i różnych dipów.
- Bakalava – deser z ciasta filo, orzechów i miodu.
Maleme (Kreta) - co kupić na pamiątkę?
Podczas pobytu w Maleme warto zwrócić uwagę na następujące pamiątki:
- Lokalne oliwy z oliwek – idealne na prezent lub dla siebie.
- Rękodzieło – tradycyjne wyroby rzemieślnicze, takie jak ceramika.
- Kretańskie wina – doskonałe na pamiątkę.
- Szale i tkaniny – wykonane przez lokalnych rzemieślników.